Kot i dziecko

Jak Twój kot zareaguje na nowego członka rodziny i jak upewnić się, że kot i dziecko będą żyły w zgodzie? Lekarz weterynarii i behawiorystka Francesca Riccomini radzi jak przygotować kota do nadchodzących zmian.

Dla wielu osób kot jest członkiem rodziny, posiadającym równe prawa w dostępie do wszystkiego, co ona oferuje. Z punktu widzenia kota oznacza to uwagę ze strony ludzi, której domaga się, gdy ktoś jest w domu. Zatem czy kot i dziecko mogą żyć zgodnie?

W centrum uwagi

Zwierzę pełniące funkcję "dziecka" w rodzinie bywa rozpieszczone, a nawet zepsute i nie ma w tym nic dziwnego. Wszystko jest w porządku, jeżeli pasuje to do temperamentu kota, a sytuacja odpowiada wszystkim zainteresowanym. Jednak gdy w domu pojawi się prawdziwe dziecko, mogą zacząć się kłopoty.

Problem bywa poważny, jeżeli kot jest dorosły i miał niewielkie (lub tylko negatywne) doświadczenia związane z niemowlętami i dziećmi, zwłaszcza w okresie socjalizacji, który u kota trwa od drugiego do siódmego tygodnia życia. Wiele kotów trafia do swoich przyszłych właścicieli długo po tym okresie, albo nie nadarza się okazja do zapoznania kociaka z małymi dziećmi. Chociaż nadrobienie tych zaległości jest możliwe w starszym wieku, najlepiej przed narodzinami dziecka wszystko dokładnie zaplanować i przygotować.

Różne koty, różne reakcje

Reakcja poszczególnych kotów na pojawienie się nowej osoby zależy od cech genetycznych (rasa, pochodzenie, odmiana?), osobowości i wcześniejszych doświadczeń. Czasem należy otwarcie przyznać, że powyższe uwarunkowania nie predysponują kota do zgodnego i bezpiecznego współżycia z niemowlętami i małymi dziećmi. Niektórzy właściciele, po dokładnym przemyśleniu sprawy, dochodzą do wniosku, że nie mogą ponosić odpowiedzialności za konkretne zwierzę, jeżeli jednocześnie mają dzieci, więc znajdują kotu dobry dom, który jest lepiej dopasowany do jego potrzeb. Niestety, decyzja o oddaniu zwierzęcia nie zawsze jest dobrze przemyślana, a częstymi powodami pozbywania się kota są agresja wobec dziecka oraz znakowanie moczem, dla którego bodźcem wyzwalającym może być pojawienie się noworodka, jeśli kot nie był na to przygotowany. Nie zawsze można zapobiec takiej przykrej sytuacji poprzez działania prewencyjne, jednak często da się jej uniknąć dzięki starannym przemyśleniom i wcześniejszemu planowaniu.

Żyć w harmonii

Aby Twoja powiększona rodzina miała szansę na wspólne szczęśliwe życie, musisz rozważyć dwa aspekty: otoczenie i zwierzę. Kot potrzebuje własnego posłania, misek na wodę i jedzenie, zabawek, kuwety itp. Wszystkie te rzeczy powinny być tak rozmieszczone w domu, by było to wygodne dla ludzi, ale muszą się też znajdować w miejscach odpowiadających kotu – kuweta powinna stać w ustronnym miejscu, z dala od miski z pokarmem i miejsc o dużym natężeniu ruchu, jak kuchnia czy przedpokój. Drapak należy ustawić niedaleko drzwi wejściowych lub blisko miejsca, które kot wybrał do znakowania terytorium pazurami. Jeśli to możliwe, wydziel kotu miejsce do jedzenia i odpoczynku znajdujące się wyżej lub odgraniczone bramką dla dzieci. Pozwoli mu to uciec przed natarciem brzdąca. Jeżeli przewidujesz, że lokalizacja posłania, kuwety i innych sprzętów należących do kota okaże się niepraktyczna lub niewygodna po pojawieniu się dziecka, musisz dokonać zmian już teraz. Ważne, zwłaszcza w przypadku starszych kotów, aby takich zmian dokonywać stopniowo.

Kryjówka

Pamiętaj, że dla kota ulubioną metodą radzenia sobie z czymś, co go niepokoi, stanowiącym potencjalne zagrożenie, jest ukrycie się, najlepiej w położonym wysoko, ciemnym, ustronnym miejscu, z którego ma dobry widok i może z bezpiecznej pozycji ocenić sytuację. Łatwo zapewnić kotu takie kryjówki, umieszczając kartonowe pudła postawione na boku lub legowiska typu igloo na meblach albo wytrzymałych półkach. Umieść kilka takich schronów w różnych miejscach w domu, a zwłaszcza tam, gdzie spędzasz czas z dzieckiem i zachęć kota do korzystania z nich, umieszczając tam jego ulubione kocyki i smakołyki.

Wstęp wzbroniony

Często pokój dziecka jest pomieszczeniem, do którego kot miał dotychczas wolny dostęp. Zaleca się, aby ograniczyć go na długo przed pojawieniem się dziecka. Aby zapobiec niekorzystnej reakcji i powstaniu "frustracji spowodowanej barierą", spryskaj zamknięte drzwi i ich futrynę Feliwayem lub rozetrzyj preparat przy pomocy wacików. Pamiętaj, że koty przebywające wyłącznie w domu są bardziej wrażliwe nawet na niewielkie zmiany w ich środowisku, terytorium i trybie życia niż koty wychodzące na zewnątrz.

Zmiany w otoczeniu

Zmysł węchu jest u kota bardzo rozwinięty, a zapachy stanowią ważne narzędzie komunikacji pomiędzy tymi zwierzętami. Dlatego każda zmiana profilu zapachowego kociego terytorium może mieć na zwierzaka duży wpływ i spowodować u niego poważne cierpienie. Często pozostaje to niezauważalne, ale jest to wyjaśnienie, dlaczego przedmioty dla dziecka, kupione przed jego pojawieniem się, stają się często obiektem znakowania moczem przez kota, który próbuje zapewnić sobie bezpieczeństwo poprzez zostawienie na nich swojego zapachu. Dlatego też można z powodzeniem rozpylać roztwory feromonów na przedmioty, takie jak wózek, łóżeczko, czy krzesełko dla dziecka. Warto zatem nabywać od rodziny i znajomych jak najwięcej przedmiotów codziennego użytku dla dzieci, gdyż dzięki temu kot będzie mógł z wyprzedzeniem zapoznać się z szeroką gamą gryzących zapachów, na które będzie później narażony. Dla nas nie ma to większego znaczenia, ponieważ jako ludzie posiadamy słaby węch, ale dla kota zapachy te mogą być poważnym, stresującym bodźcem. Stopniowe i kontrolowane przynoszenie rzeczy do domu powinno nie tylko ograniczyć ich odstraszające działanie (dzięki pozwoleniu kotu na przyzwyczajenie się do ich obecności), ale również pomoże Tobie, dzięki stwarzaniu okazji do wykształcenia u kota pozytywnych skojarzeń, na przykład poprzez dawanie smakołyków lub bawienie się w ulubioną grę, gdy nowy przedmiot trafia do domu.

Chwalenie, zabawa, jedzenie

Warto pamiętać, że nigdy nie należy pocieszać zwierzęcia gdy się boi lub przestraszy, ponieważ dzięki temu lęk może się tylko nasilić. Możesz natomiast stymulować odprężenie u swojego kota w momencie działania stresującego bodźca, chwaląc go, pieszcząc, bawiąc się z nim lub karmiąc go. Zmysł słuchu u kota, podobnie jak jego węch, jest dużo lepiej rozwinięty od naszego, dlatego warto puszczać mu, na początku bardzo cicho, nagrania odgłosów wydawanych przez dziecko – płaczu, gaworzenia, pisków itp. W tym wypadku również nagradzaj pożądane reakcje kota i zwiększaj głośność tylko wtedy, gdy wiesz, że to wytrzyma.

Pierwsze spotkania

Oczywiście bardzo pomocne będą wizyty niemowląt i dzieci w Twoim domu, jednak te drugie dobieraj ostrożnie. Konfrontacja z nieustannie ganiającym go dzieciakiem może okazać się dla kota przytłaczającym doświadczeniem. Zawsze sprawuj nadzór nad tymi spotkaniami i upewniaj się, że branie na ręce odbywa się w odpowiedni i delikatny sposób. Dzieciom nie należy pozwalać na podnoszenie kota, którego nie są w stanie trzymać w wygodny sposób. Powinno się im pokazać, jak utrzymać cały ciężar ciała kota przytrzymując go jedną ręką pod brzuchem, tak żeby nie zwisał trzymany tylko za przednie łapy. Pamiętaj również, że niektóre skrupulatne dzieci, gdy powie im się że kotek nie może upaść, nieumyślnie ściskają go zbyt mocno, przez co ich dobre intencje obracają się przeciwko zwierzęciu, powodując krzywdę podobną, jaką mogą wyrządzić dzieci niegrzeczne czy nieuważne. Najlepiej, gdy interakcja dziecka z kotem przebiega bezdotykowo, na przykład poprzez ciągnięcie zabawek na sznurku, rzucanie piłek lub świecenie latarką po ścianie, ciche siedzenie w pobliżu kota, ewentualnie delikatne głaskanie lub czesanie, jeśli kot nie ma nic przeciwko. Również w tym wypadku, uczynienie tego doświadczenia przyjemnym poprzez pozytywne wzmocnienie pochwałami lub smakołykami, pomoże wytworzyć u kota dobre skojarzenia z obecnością małych istot ludzkich. Nigdy nie pozwalaj nikomu, w tym dzieciom, na zachęcanie kota do zabawy palcami czy innymi częściami ludzkiego ciała. Niechcący można w ten sposób doprowadzić do powstania obrażeń, a czasem do problemów z agresją.

Stopniowe zmiany

Jeżeli Twój związek z kotem był do tej pory bardzo silny, może być trudno utrzymać taką samą relację gdy pojawi się dziecko. Dlatego kotu będzie lepiej i przyjemniej, jeśli dużo wcześniej rozluźnicie swoją wzajemną więź. Ustal z wyprzedzeniem nowy rozkład zajęć i uwzględnij w nim odrębny czas dla kota, wyznaczony w taki sposób, że na pewno będziesz w stanie mu go poświęcić w przyszłości. Wprowadzaj zmiany stopniowo, aby zmniejszyć ich negatywny wpływ. Jeżeli Twój kot jest przyzwyczajony, że poświęca się mu wyłączną uwagę przez dłuższy czas, wycofuj się z tego, początkowo na krótkie okresy czasu, tak wcześnie przed pojawieniem się dziecka jak to możliwe. Stopniowo wydłużaj okresy rozłąki, w taki sposób, aby kot był w stanie to znieść. Dopasuj czynności takie jak zabawa i czesanie do swojego nowego grafika i potrzeb kota, ale gdy zwierzak sprawia wrażenie pobudzonego lub zestresowanego, nie narzucaj mu się, ponieważ stanie się wówczas bardziej zdenerwowany i może nawet Cię zaatakować.

Problemy behawioralne

Jeżeli Twój kot ma problemy behawioralne, z którymi do tej pory jakoś funkcjonowaliście, teraz czas je rozwiązać, ponieważ mogą się jedynie nasilić w obliczu wstrząsu i zamętu spowodowanych przez małe dziecko. Gdy maluch się pojawi, spróbuj wyznaczyć czas dla kota i trzymać się związanych z nim rutynowych czynności. Przewidywalność jest bardzo ważna dla kotów. Jeżeli masz zbyt dużo zajęć, by sprostać oczekiwaniom zarówno dziecka, jak i kota, pomyśl o zaproszeniu przyjaciół lub członków rodziny, których kot zna, aby zapewnili mu prywatne sesje zabawy czy czesania. Jeżeli kot próbuje uciekać przed dzieckiem, nigdy mu w tym nie przeszkadzaj. Ucieczka to naturalna reakcja kotów na wszystko co jest dla nich obce. Kiedy próbujesz go powstrzymywać, powodujesz stres, a lęk może się przerodzić w agresję, gdy uzna że jest w pułapce i stracił kontrolę nad sytuacją.

Przyniesienie dziecka do domu

Moment przyniesienia dziecka po raz pierwszy do domu jest szczególnie ważny. Jeśli poczynisz przygotowania opisane powyżej, możesz mieć nadzieję, że kot nie będzie bardzo niechętny wobec nowego domownika. Jednak zainstalowanie dyfuzorów Feliway do kontaktów w różnych miejscach w domu, zwłaszcza tych związanych z dzieckiem, powinno dodać mu otuchy. Możesz go także przekupić oferując ulubione jedzenie, którego nie dostaje na co dzień. Niektóre koty zaczynają bardziej interesować się dziećmi, które się już poruszają, niż noworodkami. Pełzające czy raczkujące dziecko potrafi zaskoczyć kota, a jego piski i wrzaski mogą przerazić zwierzaka. Zapewnienie kotu ustronnych miejsc jest na tym etapie szczególnie ważne. Wreszcie, nigdy, nawet gdy jest to niezamierzone, nie powinno się wychowywać dzieci w przekonaniu, że zwierzęta służą do zabawy. Od początku należy uczyć je szacunku do kota, odpowiedniego podejścia i prawidłowego trzymania zwierzaka, ponieważ z dorastania w rodzinie z towarzyszącym zwierzęciem w ostatecznym rozrachunku wynika bardzo dużo przyjemności i korzyści. Ref: Feline Advisory Board - www.fabcats.org